لقمه خوردن: گوینده چو دید کآن جوانمرد بی دوست نواله ای نمی خورد. نظامی. مجنون که ز نوش بود بی بهر می خورد نواله های چون زهر. نظامی. رجوع به نواله شود، نصیب بردن. لفت ولیس کردن. حیف ومیل کردن: نز هیچ عمل نواله ای خوردم نز هیچ قباله باقیی دارم. مسعودسعد
لقمه خوردن: گوینده چو دید کآن جوانمرد بی دوست نواله ای نمی خورد. نظامی. مجنون که ز نوش بود بی بهر می خورد نواله های چون زهر. نظامی. رجوع به نواله شود، نصیب بردن. لفت ولیس کردن. حیف ومیل کردن: نز هیچ عمل نواله ای خوردم نز هیچ قباله باقیی دارم. مسعودسعد
فروشدن در آب. در آب شدن. ناغوش خوردن. سر به آب فروبردن. فرورفتن در آب. غوته خوردن. غوته زدن. غوطه ور شدن. انغماس. انغساس. قمس. غمس. غوص. رجوع به غوطه و غوته شود: به دل گفت پیکار با ژنده پیل چو غوطه ست خوردن به دریای نیل. فردوسی. چون ماهی شیم کی خورد غوطۀ غوک کی دارد جغد خیره سر لحن چکوک ؟! لبیبی (ازفرهنگ اسدی ذیل چکوک). شیر... غوطه بخورد و جان شیرین به مالک سپرد. (کلیله و دمنه). در قعر دریا... غوطه خوردن... خطر است. (کلیله و دمنه). بر گنج سایه از پی بذل زر افکنی در بحر غوطه از پی در ثمین خوری. خاقانی. بحر ارنه غوطه خوردی در بحر کف خسرو کی عذب وصاف بودی چون زمزم مطهر. خاقانی. و به دریای فکرت غوطه خوردن گرفت. (سندبادنامه ص 302). توبه کردم که نیز در این دریا خوض نکنم و در این گرداب غوطه نخورم. (سندبادنامه ص 270). حکیم فرمود غلام را به دریا انداختند و چند نوبت غوطه خورد. (گلستان سعدی). آنکه خورد غوطه به آب اندرون کی رود آن لحظه به خواب اندرون. امیرخسرو (از آنندراج). وآنکه در بحر غوطه می نخورد سلک در و گهر کجا یابد؟ ابن یمین. تاجبخشا منم آن قلزم معنی که خورد نه فلک همچو صدف غوطه به دریای دلم. حسین ثنائی (از آنندراج). ، غرق شدن. (از ناظم الاطباء)
فروشدن در آب. در آب شدن. ناغوش خوردن. سر به آب فروبردن. فرورفتن در آب. غوته خوردن. غوته زدن. غوطه ور شدن. انغماس. انغساس. قمس. غمس. غوص. رجوع به غوطه و غوته شود: به دل گفت پیکار با ژنده پیل چو غوطه ست خوردن به دریای نیل. فردوسی. چون ماهی شیم کی خورد غوطۀ غوک کی دارد جغد خیره سر لحن چکوک ؟! لبیبی (ازفرهنگ اسدی ذیل چکوک). شیر... غوطه بخورد و جان شیرین به مالک سپرد. (کلیله و دمنه). در قعر دریا... غوطه خوردن... خطر است. (کلیله و دمنه). بر گنج سایه از پی بذل زر افکنی در بحر غوطه از پی در ثمین خوری. خاقانی. بحر ارنه غوطه خوردی در بحر کف خسرو کی عذب وصاف بودی چون زمزم مطهر. خاقانی. و به دریای فکرت غوطه خوردن گرفت. (سندبادنامه ص 302). توبه کردم که نیز در این دریا خوض نکنم و در این گرداب غوطه نخورم. (سندبادنامه ص 270). حکیم فرمود غلام را به دریا انداختند و چند نوبت غوطه خورد. (گلستان سعدی). آنکه خورد غوطه به آب اندرون کی رود آن لحظه به خواب اندرون. امیرخسرو (از آنندراج). وآنکه در بحر غوطه می نخورد سلک در و گهر کجا یابد؟ ابن یمین. تاجبخشا منم آن قلزم معنی که خورد نه فلک همچو صدف غوطه به دریای دلم. حسین ثنائی (از آنندراج). ، غرق شدن. (از ناظم الاطباء)
کاسه زدن و...، مثلی است که در مورد آزار سخت دیدن و عقاب سخت کشیدن بجزای رنج کم رساندن به کار رود. (کلیات شمس چ فروزانفر جزو هفتم ص 396) : راه زنانیم ما، جامه کنانیم ما گر تو ز مایی بیا کاسه بزن کوزه خور. مولوی (کلیات شمس ایضاً). خیره چرا گشته ای خواجه مگر عاشقی کاسه بزن کوزه خور خواجه اگر عاشقی. مولوی (کلیات شمس ایضاً). گر تو بدین گژ نگری کاسه زنی کوزه خوری سایۀ عدل صمدم جز که مناسب نتنم. مولوی (کلیات شمس ایضاً)
کاسه زدن و...، مثلی است که در مورد آزار سخت دیدن و عقاب سخت کشیدن بجزای رنج کم رساندن به کار رود. (کلیات شمس چ فروزانفر جزو هفتم ص 396) : راه زنانیم ما، جامه کنانیم ما گر تو ز مایی بیا کاسه بزن کوزه خور. مولوی (کلیات شمس ایضاً). خیره چرا گشته ای خواجه مگر عاشقی کاسه بزن کوزه خور خواجه اگر عاشقی. مولوی (کلیات شمس ایضاً). گر تو بدین گژ نگری کاسه زنی کوزه خوری سایۀ عدل صمدم جز که مناسب نتنم. مولوی (کلیات شمس ایضاً)
فریب خوردن. فریفته شدن. از راه به در رفتن: نخوری گول سکندر نروی همره خضر چند گردی ز پی چشمۀ حیوان محتاج. باقر کاشی (از بهار عجم). من از بی عقلی گول خورده این عمل کردم. (از تاریخ عالم آرای عباسی ص 349). از این دروغ راست نما گول خورده. (از تاریخ عالم آرای عباسی ص 368). در لهجۀ یزدی ’گال خوردن’ در بازی مخصوص ’گوبازی’ به کار رود. (حاشیۀ برهان قاطع چ معین)
فریب خوردن. فریفته شدن. از راه به در رفتن: نخوری گول سکندر نروی همره خضر چند گردی ز پی چشمۀ حیوان محتاج. باقر کاشی (از بهار عجم). من از بی عقلی گول خورده این عمل کردم. (از تاریخ عالم آرای عباسی ص 349). از این دروغ راست نما گول خورده. (از تاریخ عالم آرای عباسی ص 368). در لهجۀ یزدی ’گال خوردن’ در بازی مخصوص ’گوبازی’ به کار رود. (حاشیۀ برهان قاطع چ معین)